Gra szatana o duszę - Maurycy Retzsch (1779 - 1857)

Obraz jest alegorią. Artysta przedstawia nam grę w szachy. Nie jest to jednak zwykła gra.

Szachownica leży na sarkofagu grobowym, co daje przeczucie wagi gry - na śmierć i życie.

Ze sklepienia zwieszają się dwa smoki, śledzące jej przebieg, gotowe rzucić się na ofiarę.
Przystojny młodzieniec oparł swą kędzierzawą głowę na ręce i pogrążył się zupełnie - w nierównej walce.

Naprzeciw niego szatan, książę ciemności.

Lew, na oparciu jego krzesła, trzymający łapę na trupiej czaszce, odsłania jego zamiary - jak lew ryczący krąży, szukając kogo by pożreć. Z jego twarzy przebija chytrość, pycha i okrucieństwo, a szyderczy uśmiech zdradza przeczucie zwycięstwa.

W głębi, pomiędzy grającymi, świetlista postać anioła stróża młodzieńca.

Gra jeszcze nie jest zakończona.

Figurka, okryta płaszczem, po stronie szatana to czarny król - szatan. Jego wojsko idzie odważnie do ataku.

Czarna królowa to zmysłowość - piękna postać kobieca trzymająca w ręku czarę rozkoszy.

Oficerowie to grzechy.

Tuż przed królem stoi niedowiarstwo, depczące krzyż.

Obłuda, z kocią głową, w prawej ręce trzyma nóż za plecami a lewą bije się w piersi.

Pycha, podobna do pawia, kroczy dumnie z koroną na głowie, z rozłożonymi małymi skrzydełkami. W ręku trzyma worek z pieniędzmi i wydyma swą pierś pokrytą orderami.

Skąpstwo i zazdrość - po prawej stronie królowej, ze skrzynką pieniędzy pod pachą, gryzie swą własną rękę.

Lenistwo podobne do ociężałej świni, siedzi na pniu ze zwieszonymi do ziemi rękoma.

Namiętność - poza szachownicą - zwyciężona przez młodzieńca.

Gniew - pod postacią napuszonego indyka, pokrytego kolcami.

Czarne małe figurki oznaczają wątpliwości o rzeczach wiary, którymi szatan trapi młodzieńca.

Po stronie młodzieńca (białe figurki) jego dusza w postaci króla ze skrzydełkami.

Biała królowa to religia - najpotężniejsza opiekunka duszy. Postać pełna majestatu z wielkimi skrzydłami i krzyżem w ręce.

Oficerami są prawda, z tarczą i pochodnią, (po prawej stronie króla) oraz nadzieja z kotwicą.

Poza planszą, w posiadaniu szatana: pokora, ubogo ubrana z torbą przez ramię, niewinność pod postacią chłopca, wyciągającego z ufnością rękę oraz miłość - dwoje dzieci obok siebie z gwiazdą między główkami.

Szatan odebrał młodzieńcowi również pokój (figurka z liściem palmowym w dłoni) i trzyma go w kościstych palcach.

Zmysłowość, niedowiarstwo i złe myśli pod postacią czarnych skrzydlatych potworków, atakują zaciekle religię, która stoi w postawie obronnej przed duszą.

Ornamentacja sarkofagu potęguje jeszcze bardziej klimat walki.

Postać kobiety, zakrywającej twarz oznacza wyrzuty sumienia.

Pająk, wychodzący z trumny oznacza śmierć, pokrywającą wszystko pleśnią i zgnilizną jak sieć pajęczą.

Czasem wydaje nam się, że jesteśmy zaradni nowocześni pozbywając się swoich atrybutów - jak młodzieniec białych figur. Tymczasem to może być początkiem upadku. A może to, co kiedyś nazywano cnotą moralną jest czymś na kształt oręża jaki człowiek ma do walki ze złem ? Te wszystkie rzeczy jeśli zagubi człowiek jest rozłożony na łopatki: szach i mat. Ale można wszystko odbudować i ... wygrać. Udział w Łaskach Wielkanocnych to Szach i Mat dany Szatanowi.